Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), Đức và Ý hiện là 2 quốc gia có dự trữ vàng lớn thứ 2 và thứ 3 thế giới sau Mỹ, với khối lượng lần lượt là 3.352 tấn và 2.452 tấn. Tuy nhiên, hơn 1/3 số vàng này, với Đức khoảng 1.240 tấn và Ý là 1.055 tấn, đang được cất giữ tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, một di sản lịch sử từ thời hậu Thế chiến II, khi châu Âu tin tưởng Mỹ là nơi an toàn cho tài sản quốc gia.
Tuy vậy, trong bối cảnh hiện nay, nhiều ý kiến tại châu Âu đang đặt câu hỏi về sự an toàn của việc gửi vàng ở Mỹ, đặc biệt là dưới nhiệm kỳ của ông Trump - gần đây ông từng tuyên bố có thể “buộc phải hành động” nếu Fed không hạ lãi suất.
Fabio De Masi, cựu nghị sĩ Đức và hiện là thành viên của đảng dân túy cánh tả BSW, cho rằng có “những lý do chính đáng” để đưa thêm vàng về châu Âu, đặc biệt trong thời kỳ bất ổn như hiện nay.
Tại Đức, làn sóng yêu cầu “hồi hương” vàng không chỉ xuất phát từ cánh tả. Peter Gauweiler, cựu nghị sĩ bảo thủ thuộc đảng Liên minh Xã hội Thiên chúa giáo (CSU), khẳng định Ngân hàng Trung ương Đức (Bundesbank) “không được chủ quan” khi nói đến vấn đề bảo vệ dự trữ vàng quốc gia. Đức cần xem xét nghiêm túc việc liệu lưu trữ vàng ở nước ngoài có còn an toàn hơn so với 10 năm trước hay không, theo Gauweiler.
Dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương trên thế giới (tấn).
Hiệp hội Người nộp thuế châu Âu (TAE) cũng đã gửi thư đến các bộ tài chính và ngân hàng trung ương của Đức và Ý, kêu gọi chấm dứt sự phụ thuộc vào Fed trong việc lưu trữ vàng.
“Chúng tôi rất lo ngại trước việc ông Trump can thiệp vào tính độc lập của Fed,” Michael Jäger, Chủ tịch TAE nói. “Giải pháp tốt nhất là đưa vàng về châu Âu để các ngân hàng trung ương có quyền kiểm soát tuyệt đối.”
Tại Ý, mối lo ngại tương tự cũng đang được nhắc lại trong bối cảnh Thủ tướng Giorgia Meloni chuẩn bị đến Mỹ gặp ông Trump. Nhà bình luận kinh tế Enrico Grazzini viết trên tờ Il Fatto Quotidiano: “Việc để 43% dự trữ vàng của Ý ở Mỹ mang lại rất nhiều rủi ro.”
Một khảo sát gần đây với hơn 70 ngân hàng trung ương toàn cầu cũng cho thấy xu hướng tăng cường lưu trữ vàng trong nước, phản ánh nỗi lo về khả năng tiếp cận vàng trong các tình huống khủng hoảng.
Khối lượng dự trữ vàng của Đức tại các nước.
Việc châu Âu cất giữ vàng tại Mỹ phần lớn là do bối cảnh lịch sử. Sau Thế chiến II, các nước Tây Âu tích lũy khối lượng vàng lớn nhờ thặng dư thương mại với Mỹ. Khi còn tồn tại hệ thống Bretton Woods (trước năm 1971), đồng USD có thể chuyển đổi thành vàng, và New York được coi là điểm dự trữ chiến lược, đặc biệt trong trường hợp xảy ra chiến tranh với Liên Xô.
Song, từ những năm 1960 dưới thời Tổng thống Charles De Gaulle, Pháp đã dần chuyển vàng về Paris vì mất niềm tin vào hệ thống Bretton Woods.
Đức cũng từng có chiến dịch “Hồi hương vàng” vào năm 2010 do Peter Boehringer khởi xướng - người hiện là nghị sĩ của đảng cực hữu AfD. Chiến dịch này buộc Bundesbank phải thay đổi chính sách và đưa 674 tấn vàng từ Paris và New York về Frankfurt trong giai đoạn 2013-2017, với chi phí 7 triệu euro. Hiện 37% dự trữ vàng của Đức vẫn còn được lưu giữ tại Mỹ.
Tại Ý, khi còn là đảng đối lập, đảng cực hữu Anh em nước Ý (FdI) của bà Meloni từng cam kết sẽ đưa vàng về nước. Dẫu vậy, kể từ khi lên nắm quyền cuối năm 2022, bà đã không còn đề cập đến vấn đề này, được cho là nhằm duy trì quan hệ ôn hoà với Washington trong lúc căng thẳng thương mại giữa hai bên chưa hoàn toàn lắng dịu.
Một số chuyên gia cho rằng việc rút vàng khỏi Mỹ có thể tạo tín hiệu tiêu cực về quan hệ song phương. Bert Flossbach - nhà sáng lập công ty đầu tư Flossbach von Storch, nhận định: “Đưa vàng về lúc này có thể bị hiểu nhầm là dấu hiệu cho thấy quan hệ Mỹ - châu Âu đang rạn nứt.”
Ngân hàng Trung ương Đức cho biết vẫn thường xuyên đánh giá các địa điểm lưu trữ dựa trên tiêu chí an ninh và tính thanh khoản. “Chúng tôi không nghi ngờ gì về uy tín và độ tin cậy của Fed New York,” Bundesbank khẳng định trong tuyên bố với Financial Times.
Tham khảo FT
