Ngay trước thềm cuộc họp chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), toàn bộ Phố Wall - từ giới giao dịch đến các nhà kinh tế và giới quan sát ngân hàng trung ương, đều dồn sự chú ý vào một câu hỏi tưởng như nhỏ nhặt nhưng lại mang tính quyết định: Biểu đồ dot plot” sẽ thể hiện 1 hay 2 lần cắt giảm lãi suất trong năm 2025?
Sự chú ý đặc biệt đến dot plot càng trở nên nổi bật khi cuộc họp lần này được dự đoán gần như chắc chắn Fed sẽ không thay đổi lãi suất. Tuy nhiên, điều khiến giới tài chính bàn tán không ngừng chính là 1 hoặc 2 "chấm" khác nhau trên biểu đồ có thể thay đổi hoàn toàn kỳ vọng thị trường về định hướng chính sách mùa hè này.
Dot plot: Công cụ hữu ích hay mơ hồ?
Dot plot, được Fed đưa vào sử dụng từ năm 2012, là biểu đồ thể hiện dự báo lãi suất đến cuối năm của quan chức Fed, với mỗi chấm thể hiện dự báo của từng người trên trục tọa độ. Khi nền kinh tế hồi phục sau khủng hoảng tài chính toàn cầu và lãi suất gần chạm mốc 0%, Fed dùng dot plot như một công cụ tăng tính minh bạch, trấn an thị trường rằng lãi suất sẽ được giữ ở mức thấp trong thời gian dài.
Tuy nhiên, khi diễn biến nền kinh tế trở nên khó đoán hơn, dot plot lại gây ra nhiều hiểu lầm hơn. Chủ tịch Fed Minneapolis, Neel Kashkari, từng thừa nhận: “Chúng tôi phải đưa ra những dự báo mà người khác coi là nghiêm túc, trong khi bản thân chúng tôi biết rằng có nhiều điều bất định, không thể hiện điều đó bằng một vài cái chấm.”
Tại cuộc họp tháng 3 vừa qua, 4 quan chức Fed dự báo sẽ không cắt giảm lãi suất trong năm 2025, 4 người dự báo 1 lần cắt giảm, 9 người cho rằng sẽ có 2 lần cắt giảm và 2 người dự báo tới 3 lần. Kết quả là, dự báo trung vị là 2 lần cắt giảm. Chỉ cần 1-2 người thay đổi ý kiến trong cuộc họp tuần này, mức trên có thể tụt xuống còn 1 và điều đó đủ khiến thị trường chao đảo.
Thực tế cho thấy dự báo trung vị (median) không hẳn là công cụ đáng tin cậy để định hướng chính sách. Tại cuộc họp tháng 6/2024, con số này giảm từ 3 lần xuống chỉ còn 1 lần cắt giảm trong năm. Nhưng đến tháng 9, Fed đã thực hiện cắt giảm 0,5 điểm phần trăm và tổng cộng giảm tới 1 điểm phần trăm cho đến cuối năm.
Lạm phát, thuế quan và viễn cảnh bất định
Khó khăn hiện tại là các dự báo lần này diễn ra sau một cú sốc bất ngờ: Tuyên bố áp thuế quy mô lớn của Tổng thống Donald Trump vào ngày 2/4. Kể từ đó, triển vọng lạm phát tăng trở lại nhưng mức độ và phạm vi ảnh hưởng vẫn chưa thể xác định.
Điều đó đẩy Fed vào thế khó xử: Nếu dự báo cắt giảm lãi suất ít hơn trước, họ thừa nhận rủi ro lạm phát tăng. Nhưng nếu giữ nguyên dự báo, họ có thể đang quá tự tin trong một bối cảnh đầy biến động.
Chủ tịch Jerome Powell từng giải thích trong cuộc họp tháng 3 rằng: “Dự báo giữ nguyên là vì mức độ bất định là cực kỳ cao.”
Trong khi đó, thị trường lao động đang có dấu hiệu yếu đi, nhưng chưa rõ ràng. Một số chỉ số cho thấy tăng trưởng việc làm giảm nhẹ, tỷ lệ thất nghiệp nhích lên theo từng tháng. Lạm phát đang dao động quanh mục tiêu 2%, nhưng có thể tăng trong quý tới nếu chi phí từ thuế quan bắt đầu được chuyển sang người tiêu dùng.
Nhiều chuyên gia cho rằng đã đến lúc Fed cần xem xét lại cách sử dụng dot plot. Một phương án được đưa ra là dừng công bố dự đoán trung vị (median), thay vào đó chỉ công bố khoảng dự báo "xu hướng tập trung" (central tendency), tức là loại bỏ 3 dự báo cao nhất và thấp nhất để đưa ra mức dự báo trung tính hơn. Cách này giúp tránh việc thị trường quá tập trung vào một vài “chấm” không đại diện cho toàn bộ cục diện.
Những người ủng hộ dot plot thì cho rằng công cụ này vẫn hữu ích, giúp duy trì tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Nhưng phe chỉ trích lại cho rằng minh bạch không có giá trị nếu nó “gây nhiễu” nhiều hơn là cung cấp thông tin.
Tham khảo WSJ
