Theo đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông tại TPHCM do Sở Xây dựng TP xây dựng, từ năm tới - năm 2026, Thành phố sẽ thiết lập vùng phát thải thấp ở khu vực trung tâm.
Ở giai đoạn đầu (năm 2026), ô tô thương mại không đạt chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới tiêu chuẩn Euro 2 sẽ bị hạn chế lưu thông. Bên cạnh đó, xe tải hạng nặng chạy dầu diesel sẽ bị cấm hoàn toàn vào khu vực phát thải thấp.
Giai đoạn năm 2027 - 2032: Thành phố sẽ mở rộng đối tượng hạn chế bao gồm các phương tiện xe môtô, xe gắn máy dưới tiêu chuẩn Euro 2 và xe ô tô dưới tiêu chuẩn Euro 4 lưu thông ở khu vực trung tâm TPHCM. Từ năm 2032 trở đi, TPHCM sẽ nâng tiêu chuẩn khí thải đối với ô tô, xe gắn máy lưu thông vào vùng phát thải thấp.
Điều này đồng nghĩa xe máy và ô tô sử dụng nhiên liệu xăng, dầu nếu không đạt chuẩn khí thải sẽ bị hạn chế lưu thông vào khu vực phát thải thấp - trung tâm TPHCM.
Để kiểm soát khí thải hiệu quả, bên cạnh phân vùng phát thải thấp và chính sách khuyến khích chuyển đổi sang xe điện, TPHCM cũng đặt mục tiêu mở rộng mạnh mẽ mạng lưới xe buýt điện và phát triển hệ thống xe đạp công cộng.
Đề án kiến nghị mở mới 72 tuyến xe buýt với 1.108 xe trong giai đoạn 2025-2030. Ảnh minh họa: Hữu Huy
Theo đề án, Thành phố dự kiến mở mới 72 tuyến xe buýt với 1.108 xe, ưu tiên phương tiện sử dụng điện trong giai đoạn 2025-2030.
Cụ thể, trong giai đoạn đầu, thành phố đặt mục tiêu phát triển mạng lưới vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt, đồng thời chuyển đổi dần sang xe buýt điện. Kế hoạch cụ thể gồm: năm 2025 mở 19 tuyến với 333 xe; năm 2026 thêm 8 tuyến (79 xe); năm 2027 mở 10 tuyến (147 xe); năm 2028 mở 10 tuyến (221 xe); năm 2029 mở 11 tuyến (125 xe) và năm 2030 mở 14 tuyến (203 xe).
Các phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng khí CNG, nhiên liệu diesel, đang hoạt động theo thời gian Hợp đồng đã ký kết được tiếp tục thực hiện cho đến khi hết thời hạn hợp đồng. Sau khi hết hạn hợp đồng, lộ trình chuyển đổi như sau:
Đối với phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng khí CNG, nhiên liệu diesel có thời gian sử dụng trên 15 năm: thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh.
Đối với phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng khí CNG có thời gian sử dụng dưới 15 năm: được tiếp tục tham gia vận tải hành khách công cộng với điều kiện sử dụng xe không quá 15 năm.
Đối với phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng nhiên liệu diesel được tiếp tục tham gia hoạt động vận tải hành khách công cộng cho đến năm 2029 với điều kiện sử dụng xe không quá 15 năm.
Đối với các tuyến xe buýt không trợ giá (bao gồm các tuyến nội đô và liên tỉnh): 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh.
Đối với các tuyến xe buýt mở mới từ năm 2025 trở đi: 100% phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.
Theo kế hoạch, đến năm 2030, toàn bộ xe buýt trên địa bàn sẽ chuyển sang sử dụng điện hoặc năng lượng xanh. Thành phố cũng sẽ xây dựng 25 trạm sạc với tổng cộng 236 trụ sạc dành riêng cho xe buýt điện.
Xe buýt điện hoạt động tại trung tâm TPHCM. Ảnh: Hữu Huy
Đề án xác định nguồn vốn xã hội hóa là nguồn lực triển khai chính, trong đó nhà nước đầu tư về cơ sở hạ tầng điểm dừng đỗ. Doanh nghiệp đầu tư về phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt điện, đề-pô, xưởng bảo dưỡng và các hạ tầng khác hỗ trợ hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt.
Cùng với đó, TPHCM dự kiến phát triển mạnh hệ thống xe đạp công cộng, trước mắt ưu tiên trên các tuyến đường có vỉa hè rộng từ 3m trở lên. Mở rộng dịch vụ tới khu vực làng đại học Thủ Đức, các khu đô thị mới ở TP Thủ Đức và dọc theo các ga metro. Giai đoạn đầu sẽ triển khai khoảng 5.000 xe tại khu vực trung tâm nhằm đáp ứng nhu cầu đi lại khi hạn chế phương tiện cá nhân và hỗ trợ các loại hình vận tải công cộng khác như xe buýt, buýt đường sông, metro.
Giai đoạn từ 2026-2030 sẽ phát triển mạnh hệ thống xe đạp công cộng trong khu vực trung tâm đồng bộ với lộ trình thực hiện các biện pháp hạn chế lưu thông ô tô, xe máy xăng, đảm bảo tối thiểu 8.000 xe ở khu vực trung tâm. Sau đó, tiếp tục mở rộng trên toàn thành phố. Toàn bộ dự án được triển khai bằng vốn xã hội hóa, không sử dụng ngân sách và hiện đang thu hút sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp.
Lộ trình chuyển đổi xe buýt sử dụng nhiên liệu diesel sang xe điện ở TPHCM
Theo đề án, phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng nhiên liệu diesel được tiếp tục tham gia hoạt động vận tải hành khách công cộng cho đến năm 2029 với điều kiện sử dụng xe không quá 15 năm, lộ trình cụ thể:
Năm 2025: 32 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu diesel (572 xe): Tiếp tục đấu thầu với thời gian thực hiện gói thầu là 2 năm; năm 2027 phải chuyển sang sử dụng phương tiện xe buýt điện.
Năm 2026: 15 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu diesel (310 xe): Tiếp tục thực hiện đấu thầu với thời gian thực hiện gói thầu là 2 năm; năm 2028 phải sử dụng phương tiện xe buýt điện.
Năm 2027: 6 tuyến xe buýt (84 xe) hết thời gian thực hiện Hợp đồng đấu thầu. Tiếp tục thực hiện đấu thầu với thời gian thực hiện gói thầu là 2 năm. Năm 2029 phải chuyển sang sử dụng phương tiện xe buýt điện
Năm 2029: 19 tuyến xe buýt (268 xe) hết thời gian thực hiện Hợp đồng đấu thầu vào cuối năm 2028; năm 2029 phải chuyển sang sử dụng phương tiện xe buýt điện.
Năm 2030: 17 tuyến xe buýt (138 xe) hết thời gian thực hiện Hợp đồng đấu thầu vào cuối năm 2029; năm 2030 chuyển sang sử dụng phương tiện xe buýt điện.
