Theo dữ liệu do Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản công bố, số trẻ em từ 14 tuổi trở xuống ở nước này là 13,66 triệu tính đến ngày 1/4, giảm 350.000 trẻ so với một năm trước đó.
Trẻ em chỉ chiếm 11,1% tổng dân số Nhật Bản, ở mức 123,4 triệu vào năm 2024, đánh dấu mức giảm nhỏ so với cùng kỳ. Để so sánh, tỷ lệ trẻ em trên tổng dân số là khoảng 21,7% đối với Mỹ vào năm 2023 và 17,1% ở Trung Quốc vào năm 2024.
Khủng hoảng nhân khẩu học đã trở thành một trong những vấn đề cấp bách nhất của Nhật Bản với tỷ lệ sinh liên tục giảm, mặc dù chính phủ nước này đã nỗ lực khuyến khích những người trẻ tuổi kết hôn và lập gia đình.
Tỷ lệ sinh của Nhật Bản - số trẻ em trung bình mà phụ nữ sinh ra trong suốt cuộc đời của họ - vẫn tương đối ổn định ở mức 1,3 trong những năm gần đây. Con số này thấp hơn nhiều so với mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số ổn định. Trong nhiều thập kỷ, tỷ lệ này đã có xu hướng giảm.
Đồng thời, tại Nhật Bản, số ca tử vong cũng vượt quá số ca sinh mỗi năm, khiến tổng dân số giảm. Thực trạng trên dẫn đến hệ lụy sâu rộng đối với lực lượng lao động, nền kinh tế, hệ thống phúc lợi và cấu trúc xã hội của Nhật Bản.
Theo Bộ Y tế Nhật Bản, vào năm 2024, cả nước ghi nhận 1,62 triệu ca tử vong - cao gấp 2 lần số ca sinh. Số lượng cặp đôi kết hôn chỉ tăng nhẹ, tăng khoảng 10.000 so với năm trước đó, nhưng vẫn ở mức thấp, trong khi số vụ ly hôn tăng.
Các chuyên gia cho biết sự suy giảm này dự kiến sẽ tiếp tục diễn ra trong ít nhất vài thập kỷ và ở một mức độ nào đó là không thể đảo ngược do cơ cấu dân số của nước này. Nhật Bản là một quốc gia siêu già - hơn 20% dân số của nước này trên 65 tuổi. Tổng dân số của quốc gia này là 123,4 triệu người vào năm 2024, nhưng đến năm 2065, dự kiến con số này sẽ giảm xuống còn khoảng 88 triệu.
Các chuyên gia cho biết có một số yếu tố giải thích tại sao ngày càng ít người lựa chọn kết hôn và sinh con - bao gồm chi phí sinh hoạt cao, nền kinh tế và tiền lương trì trệ, không gian hạn chế và văn hóa làm việc khắt khe của Nhật Bản.
Nhật Bản có văn hóa làm việc quá sức ăn sâu vào tiềm thức. Nhân viên ở nhiều lĩnh vực khác nhau báo cáo rằng họ phải làm việc nhiều giờ và chịu áp lực cao từ cấp trên, khiến nhiều người trẻ trong độ tuổi sinh đẻ phải tập trung vào sự nghiệp thay vì lập gia đình.
Theo các chuyên gia, chi phí sinh hoạt ngày càng tăng - tình hình trở nên tồi tệ hơn do đồng Yen yếu, nền kinh tế trì trệ và lạm phát cao đã góp phần dẫn đến cuộc sống khó khăn cho người dân.
Tuy nhiên, Chính phủ Nhật Bản đã tìm cách làm dịu đi những tác động của sự thay đổi nhân khẩu học, thành lập các cơ quan chính phủ mới để tập trung cụ thể vào việc thúc đẩy tỷ lệ sinh và khuyến khích kết hôn. Chính phủ nước này đã đưa ra những biện pháp khuyến khích như mở rộng các cơ sở chăm sóc trẻ em, cung cấp trợ cấp nhà ở cho người sinh con và một số địa phương thậm chí trả tiền cho các cặp đôi sinh con.
Một số nước láng giềng của Nhật Bản - bao gồm Trung Quốc, Hong Kong, Đài Loan (Trung Quốc) và Hàn Quốc - cũng đang phải vật lộn với tình trạng suy giảm dân số. Trung Quốc - từng là quốc gia đông dân nhất thế giới - đã chứng kiến dân số giảm trong năm thứ ba liên tiếp vào năm 2024, với số ca tử vong vượt xa số ca sinh mới. Ấn Độ hiện đã vượt qua Trung Quốc về quy mô dân số.
