Tổng mức hỗ trợ trực tiếp cho các hộ có thể lên tới 42.000 tỷ đồng.
Đây là những chính sách được Bộ Công Thương đề xuất tại dự thảo lần 3 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ cho hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và hệ thống lưu trữ điện.
Trước đó, tại dự thảo lần 2, Bộ Công Thương đề xuất hộ gia đình được hỗ trợ tiền đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà tự dùng với định mức tối đa 500.000 đồng cho 1 kWp công suất lắp đặt. Tuy nhiên, số tiền hỗ trợ không vượt quá 2,5 triệu đồng cho một hộ gia đình. Dự kiến thời gian áp dụng đến 1/1/2031.
Cùng với đó, hộ gia đình có thể được hỗ trợ lãi suất vay thương mại để đầu tư hệ thống năng lượng này.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến góp ý cho rằng cần làm rõ tính khả thi của mức hỗ trợ. Bộ Tài chính dẫn số liệu từ hồ sơ dự thảo, cho biết chi phí đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà khoảng 12-15 triệu đồng/kWp, tương đương 60–150 triệu đồng với hệ thống 5–10 kWp, thời gian hoàn vốn dự kiến khoảng 5 năm.
Vì vậy, mức hỗ trợ trực tiếp 500.000 đồng/kWp (không quá 2,5 triệu đồng/hộ) như đề xuất ban đầu chưa thật sự rõ cơ sở tính toán.
Bộ Tư pháp cũng lưu ý cân nhắc hình thức hỗ trợ tiền đầu tư trực tiếp trong quá trình đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời hộ gia đình. Bởi, mức hỗ trợ tiền trực tiếp 500.000 đồng/kWp nếu triển khai trên quy mô lớn sẽ đặt ra thách thức về tính khả thi trong cân đối ngân sách và tiềm ẩn rủi ro lãng phí, thất thoát kinh phí trong quá trình quản lý và chi trả.
Trong khi đó, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng mức hỗ trợ tiền đầu tư trực tiếp 500.000 đồng/kWp, nếu triển khai trên quy mô lớn (ví dụ: phát triển 50 GWp điện mặt trời tự sản tự tiêu theo định hướng), sẽ đòi hỏi một nguồn ngân sách nhà nước rất lớn, ước tính khoảng 25 nghìn tỷ đồng.
Khoản chi này đặt ra thách thức lớn về tính khả thi trong cân đối ngân sách và tiềm ẩn rủi ro lãng phí, thất thoát kinh phí trong quá trình quản lý và chi trả.
Trước các ý kiến góp ý, tại dự thảo lần 3, Bộ Công Thương đã có sự điều chỉnh.
Tại dự thảo lần 3, Bộ Công Thương đã điều chỉnh theo hướng quy định hỗ trợ tiền lắp đặt hệ thống điện mặt trời từ 1-1,5 triệu đồng và bổ sung hỗ trợ tiền lắp đặt hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) kèm theo từ 1-1,5 triệu đồng (có điều kiện tối thiểu về công suất lắp đặt); hỗ trợ vốn vay đầu tư hệ thống điện mặt trời là 4 triệu đồng/kWp, áp dụng cho phần công suất đến 5 kWp và đầu tư BESS tối thiểu là 2 triệu đồng/kWh áp dụng cho phần công suất đến 10 kWh.
Với khoảng 28 triệu hộ dân trên cả nước, để đạt mục tiêu 50% số hộ lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu thụ theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tổng mức hỗ trợ trực tiếp giai đoạn 2025-2030 có thể lên tới 42.000 tỷ đồng, bình quân mỗi tỉnh cần chi khoảng 250 tỷ đồng/năm. Bộ Công Thương cho rằng con số này không quá lớn so với ngân sách địa phương và sẽ được Bộ Tài chính cân đối, bố trí trong dự toán hằng năm của các tỉnh.
“ Tuy nhiên, mức tiền hỗ trợ này là tối đa, còn thực tế phụ thuộc điều kiện ngân sách của địa phương và nhu cầu lắp đặt của hộ gia đình ”, Bộ Công Thương nhấn mạnh và cho biết quy định này áp dụng chung cho tất cả các hộ dân để đảm bảo tính công bằng.
Về hiệu quả, nếu mỗi hộ dân lắp đặt trung bình khoảng 3 kWp thì điện lượng sản xuất hàng năm có thể lên đến hơn 50 tỷ kWh, tương đương 16% nhu cầu điện của cả nước năm 2024.