Nhiều nước muốn 'rời xa' đất hiếm của Trung Quốc

Quặng đất hiếm được nghiền nhỏ trước khi chuyển vào nhà máy xử lý - Ảnh: Reuters

Khi Trung Quốc nắm trong tay 90% quy trình chế biến và 69% sản lượng khai thác đất hiếm toàn cầu, việc thoát khỏi sự phụ thuộc này không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là thách thức địa chính trị.

Các nước phương Tây đang bắt đầu cuộc chạy đua tìm kiếm nguồn cung thay thế nhưng con đường phía trước khá dài và nhiều gập ghềnh.

Cuộc đua tìm nguồn cung mới

Từ Brazil đến Greenland, từ Kazakhstan đến Malaysia, các công ty Mỹ, châu Âu và Úc đồng loạt công bố kế hoạch đầu tư nhằm phát triển chuỗi cung ứng đất hiếm độc lập với Trung Quốc.

Công ty REalloys của Mỹ đã chi hơn 50 triệu USD xây dựng dây chuyền sản xuất nam châm hiệu suất cao với nguyên liệu từ Brazil và xử lý tại Canada.

Trung Quốc tuyên bố có thể đẩy nhanh phê duyệt xuất khẩu đất hiếm sang EUĐỌC NGAY

Một chiếc xe điện tiêu chuẩn cần khoảng 550g đất hiếm cho nam châm, cao gấp gần 4 lần so với xe xăng. Với xe hybrid dùng pin nickel-metal hydride, con số này có thể lên đến 4,45kg.

Đáng lưu ý, hơn 70% vật liệu chế tạo pin EV hiện nay phải đi qua Trung Quốc ở công đoạn nào đó - từ khai thác đến tinh luyện.

"Trung Quốc đã làm rất tốt trong việc xây dựng chuỗi cung ứng kim loại chiến lược. Một khi kiểm soát được chuỗi cung ứng này, rất khó để người mới chen chân", CEO David Argyle của REalloys nhận định.

Bắc Kinh hiện kiểm soát gần như toàn bộ khâu tinh chế - công đoạn phức tạp, tốn kém và gây ô nhiễm nhất trong chuỗi giá trị. Hầu hết các nước phương Tây chưa sẵn sàng đảm nhận công đoạn này.

Tham vọng "thoát Trung" khó thành hiện thực trong ngắn hạn. Việc xây dựng hệ sinh thái đất hiếm thay thế đòi hỏi đầu tư dài hạn, đồng bộ ở mọi khâu - từ khai thác, tinh luyện đến phát triển vật liệu và công nghệ. Đó không chỉ là bài toán tài chính mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và đối tác quốc tế.

Từ giờ cho đến lúc đó, Trung Quốc vẫn nắm "lá bài chủ chốt" trong bàn cờ khoáng sản toàn cầu - không chỉ vì thị phần mà còn nhờ hệ sinh thái tích hợp, lực lượng lao động lành nghề và sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ nhà nước. Với lợi thế đó, vị thế thống trị của Bắc Kinh trong chuỗi cung ứng đất hiếm được cho là sẽ còn kéo dài nhiều thập niên tới.

Đất hiếm: Cách Trung Quốc kiểm soát lá bài tẩy

TTCT - Xuất khẩu đất hiếm đang là lá bài quan trọng nhất của Trung Quốc trong cuộc thương lượng về thuế quan với Mỹ.