Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận khung về thương mại sau cuộc đàm phán tại London ngày 10-11/6. Tuy nhiên, thỏa thuận này không giải quyết được một trong những vấn đề cốt lõi nhất, đó là các hạn chế xuất khẩu liên quan đến an ninh quốc gia. Đây được coi là rào cản lớn đối với khả năng đạt được một thỏa thuận toàn diện hơn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Reuters dẫn 2 nguồn tin cho biết Bắc Kinh vẫn chưa cam kết cấp phép xuất khẩu một số loại nam châm đất hiếm chuyên dụng mà các nhà thầu quốc phòng Mỹ cần để sản xuất tiêm kích và hệ thống tên lửa. Trong khi đó, Washington vẫn duy trì các biện pháp hạn chế xuất khẩu chip trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến sang Trung Quốc.
Tại vòng đàm phán ở London, phía Trung Quốc được cho là đã trao đổi về việc dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu đất hiếm dùng trong quân sự nhằm đổi lấy việc Mỹ nới lỏng kiểm soát chip AI.
Tuy vậy, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent khẳng định sẽ không có “đổi chác” giữa việc nới lỏng hạn chế chip AI và quyền tiếp cận đất hiếm của Trung Quốc.
Trung Quốc hiện giữ vị trí thống trị toàn cầu trong chuỗi sản xuất và tinh luyện đất hiếm – nguyên liệu chiến lược cho cả công nghiệp quốc phòng và dân dụng. Các lệnh kiểm soát xuất khẩu khoáng sản quan trọng của Bắc Kinh từng khiến thỏa thuận giảm thuế giữa 2 nước đạt được vào tháng 5 tại Geneva suýt đổ vỡ.
Để đáp trả, chính quyền Tổng thống Trump đã tăng cường hạn chế xuất khẩu công nghệ, bao gồm phần mềm thiết kế bán dẫn, động cơ máy bay và các thiết bị nhạy cảm khác sang Trung Quốc.
Sau thỏa thuận tại London, Trung Quốc đồng ý đẩy nhanh cấp phép xuất khẩu đất hiếm cho các doanh nghiệp sản xuất Mỹ không phục vụ quân sự với thời hạn giấy phép 6 tháng. Ngày 12/6, tập đoàn JL MAG Rare-Earth (Trung Quốc) cho biết đã nhận được giấy phép xuất khẩu sang Mỹ.
Tuy vậy, Bắc Kinh vẫn chưa nới lỏng hạn chế với một số loại đất hiếm chiến lược như samarium. Đây là kim loại được sử dụng trong ứng dụng quân sự và vẫn nằm ngoài cơ chế cấp phép nhanh.
Cuộc gặp tại London diễn ra sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Sau cuộc họp, ông Trump tuyên bố Mỹ sẽ áp thuế 55% đối với hàng Trung Quốc, còn Bắc Kinh áp thuế 10% với hàng Mỹ.
Tuy nhiên, các chuyên gia Trung Quốc cho rằng hai bên khó có thể đạt thêm đột phá nào trước hạn chót 10/8. Ông Liu Weidong từ Viện Nghiên cứu Mỹ thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc nhận định: “Hai bên có thể tạm thời nhượng bộ, nhưng vấn đề cốt lõi là mất cân bằng thương mại thì không thể giải quyết trong thời gian ngắn, thậm chí trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ ông Trump”.
Ryan Hass, giám đốc Trung tâm John L. Thornton về Trung Quốc tại Viện Brookings, nhận định các vấn đề chưa được giải quyết cho thấy chính quyền ông Trump đang phải đối mặt với những khó khăn trong việc thúc đẩy chương trình nghị sự thương mại với Trung Quốc vì Bắc Kinh đang kiểm soát nguồn cung đất hiếm và sẵn sàng dùng nó làm đòn bẩy với Washington.
“Chính quyền ông Trump sẽ phải chịu nhiều đòn đau mới nhận ra rằng họ sẽ không thể đạt được thỏa thuận thương mại với Trung Quốc mà có thể giải quyết các vấn đề ưu tiên của tổng thống”.
Tham khảo: Reuters