Tại talkshow trực tuyến với chủ đề "Thay đổi cách tính thuế, hộ kinh doanh cần làm gì?" do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 12-6, hàng loạt câu hỏi liên quan đến thuế và hóa đơn điện tử đã được các tiểu thương và hộ kinh doanh đặt ra, như: việc hạn chế buôn bán để tránh bị kiểm tra, chuyển sang thanh toán tiền mặt thay vì chuyển khoản nhằm giấu doanh thu có vi phạm không? Tác động của việc chuyển đổi sang hóa đơn điện tử trong dài hạn.
Nhiều ý kiến đề xuất nhà nước cần có thêm chính sách hỗ trợ để hộ kinh doanh yên tâm tuân thủ thuế và mạnh dạn chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp. Ngoài ra, họ cũng thắc mắc về các yêu cầu kỹ thuật trong việc xuất hóa đơn như liệu có cần trang bị máy tính tiền hay chỉ cần điện thoại thông minh hoặc máy vi tính tích hợp phần mềm hóa đơn là đủ?
Giải đáp những câu hỏi trên, ông Nguyễn Hoa Bắc, Trưởng Phòng Quản lý hộ kinh doanh, cá nhân và thu khác – Chi cục Thuế khu vực II TP HCM, cho biết: Hiện có không ít hộ kinh doanh vẫn hiểu chưa đầy đủ về các quy định thuế mới, dẫn đến phản ứng sai lệch, thậm chí gây thiệt hại cho chính họ. Ghi nhận thực tế cho thấy một số cửa hàng đã đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng nhằm né tránh sự kiểm tra, trong khi nhiều nơi chỉ chấp nhận thanh toán tiền mặt, từ chối chuyển khoản – điều này không những đi ngược chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt mà còn làm giảm tính cạnh tranh.
Ông Bắc cảnh báo về tình trạng một số cơ sở sử dụng hóa đơn điện tử phát hành từ máy tính tiền nhưng không xuất hóa đơn cho khách là hành vi vi phạm pháp luật. Theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP, hành vi lập hóa đơn sai thời điểm có thể bị phạt từ 4 đến 8 triệu đồng; nếu có dấu hiệu trốn thuế, mức phạt có thể lên tới 1 đến 3 lần số tiền trốn thuế. Trong trường hợp trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên, người vi phạm có thể bị xử lý hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Ông Nguyễn Hoa Bắc, Trưởng Phòng Quản lý hộ kinh doanh, cá nhân và thu khác (Chi cục Thuế khu vực II – TP HCM), chia sẻ tại talkshow
Trước thông tin lan truyền trên mạng rằng mỗi hóa đơn điện tử phải trả 500 – 1.000 đồng, ông Bắc khẳng định đây là tin sai sự thật. Cơ quan thuế đã làm việc với các đơn vị cung cấp giải pháp và thống nhất mức giá chỉ từ 50 đồng/hóa đơn nhằm giảm chi phí cho hộ kinh doanh.
Về chính sách thuế hiện hành, ông Nguyễn Hoa Bắc cho biết các hộ kinh doanh đang hoạt động theo diện hộ khoán vẫn thực hiện theo Thông tư 40, quy định về thuế GTGT, thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh. Hằng năm, hộ kinh doanh sẽ nộp một tờ khai đến cơ quan thuế, trên cơ sở đó, cơ quan thuế phối hợp cùng chính quyền địa phương và hội đồng tư vấn xác định doanh thu và mức thuế khoán hàng tháng.
Trong trường hợp cơ quan thuế có bằng chứng cho thấy doanh thu thực tế tăng trên 50%, mức thuế khoán sẽ được điều chỉnh lại vào kỳ tiếp theo. Ông cũng bác bỏ một số thông tin trên mạng xã hội cho rằng thuế sẽ được tính bằng cách lấy doanh thu từ máy tính tiền nhân với biểu thuế suất. Điều này là không chính xác.
Đáng chú ý, theo lộ trình, từ ngày 1-1-2026, toàn bộ hộ kinh doanh sẽ không còn áp dụng thuế khoán, mà phải chuyển sang hình thức kê khai thuế hoặc đăng ký thành doanh nghiệp. Với thời gian còn lại chỉ khoảng 6 – 7 tháng, việc chuẩn bị cho chuyển đổi là rất cấp thiết. Riêng tại TP HCM, hiện đang có khoảng 230.000 hộ khoán đang được quản lý. Do đó, việc chuyển đổi quy mô lớn này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và các đơn vị công nghệ, truyền thông nhằm hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể cho người dân.
Cơ quan thuế khẳng định sẽ không chờ đến quý IV/2025 mới bắt đầu triển khai mà sẽ hành động từ bây giờ. Các chương trình hỗ trợ sẽ được thực hiện qua hội nghị trực tiếp, các buổi gặp gỡ tại chợ, tổ dân phố và hình thức trực tuyến qua Facebook, YouTube để hộ kinh doanh dễ dàng tiếp cận thông tin mới nhất.
Về vấn đề kỹ thuật, đại diện Chi cục Thuế cho biết máy tính tiền hiện nay không còn giới hạn ở thiết bị phần cứng truyền thống. Một ứng dụng trên điện thoại, máy POS hoặc hệ thống bán hàng tích hợp trên website cũng đều được coi là máy tính tiền nếu có chức năng ghi nhận và lưu trữ giao dịch. Khi đã sử dụng máy tính tiền, hộ kinh doanh bắt buộc phải xuất hóa đơn điện tử. Việc triển khai rất đơn giản, chỉ cần tích hợp phần mềm từ nhà cung cấp giải pháp phù hợp.
Để khuyến khích quá trình chuyển đổi, cơ quan thuế đã phối hợp cùng các nhà cung cấp phần mềm triển khai chính sách hỗ trợ miễn phí 6 – 12 tháng sử dụng hóa đơn điện tử và máy tính tiền, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh từng bước tham gia vào quá trình chuyển đổi số hiệu quả và đúng lộ trình.