Ông Biden có thực sự lãnh đạo đất nước trong năm cuối nhiệm kỳ?

Nhậm chức khi đã 78 tuổi, ông Biden trở thành vị tổng thống lớn tuổi nhất trong lịch sử Mỹ - Ảnh: AFP

Một số thành viên trong nội các của cựu tổng thống Joe Biden đã âm thầm bày tỏ nghi ngờ về năng lực điều hành của ông trong năm cuối nhiệm kỳ, theo cuốn sách mới Original Sin: President Biden's Decline, Its Cover-Up, and His Disastrous Choice to Run Again (tạm dịch: Khởi nguồn tội lỗi: Sự suy thoái của tổng thống Biden, sự che đậy và quyết định tái tranh cử thảm họa) của hai nhà báo Jake Tapper (CNN) và Alex Thompson (Axios).

Dựa trên hơn 200 cuộc phỏng vấn với các nhân vật cấp cao trong Đảng Dân chủ, hai tác giả cho rằng cựu tổng thống cùng đội ngũ thân cận và gia đình đã quyết tâm theo đuổi chiến dịch tái tranh cử năm 2024, dù có những dấu hiệu rõ rệt về sự suy giảm thể chất và tinh thần.

Không ai được phép gặp ông Biden?

Cuốn sách tiết lộ rằng từ năm 2023 và đặc biệt là trong năm 2024, vòng tròn các mối quan hệ thân cận xung quanh ông Biden thu hẹp đáng kể, đến mức nhiều thành viên nội các không còn được gặp ông trực tiếp.

"Mức độ tiếp cận ông ấy giảm đi đáng kể từ năm 2024. Tôi không còn tương tác với ông ấy nhiều nữa", một bộ trưởng cho biết. Người này nói thêm rằng thay vì báo cáo thẳng cho cựu tổng thống, họ phải làm việc thông qua các cố vấn cấp cao trong Nhà Trắng - những người sẽ chọn lọc thông tin rồi mới trình lại cho ông Biden.

"Điều đó thật kỳ lạ. Tôi tự hỏi liệu có phải họ đang cố tình điều hướng quá trình ra quyết định của ông ấy hay không", vị bộ trưởng hoài nghi.

"Đồng ý rằng tổng thống là người đưa ra quyết định, nhưng nếu những người thân cận với ông ấy đang định hình chúng theo một cách nhất định, thì đó có còn thực sự là quyết định của tổng thống không? Họ có đang dẫn dắt ông ấy theo một hướng nào đó?".

Hai tác giả cho biết nhiều người từng có quyền gặp ông Biden trực tiếp giờ đây có thể phải chờ hằng tháng để có một cuộc hẹn. Tại một số cuộc họp, có người nhận thấy cựu tổng thống "đôi khi lầm bầm và nói những điều không rõ ràng", khiến người tham dự khó hiểu được ý ông.

Tình trạng này khiến một số trợ lý riêng của ông Biden phải thảo luận rằng có nên chuẩn bị xe lăn cho ông hay không nếu ông đắc cử nhiệm kỳ hai.

Ông Biden tại tang lễ của cố Giáo hoàng Francis hôm 26-4 - Ảnh: REUTERS

Khi sự thật bị che giấu

Một bộ trưởng khác bác bỏ khả năng ông Biden mắc chứng mất trí nhớ, nhưng vẫn thừa nhận thực tế khó tránh: "Nhưng vấn đề là ông ấy đã lớn tuổi. Tổng thống có thể làm việc tốt trong khoảng 4-6 tiếng mỗi ngày. Khi ông ấy mệt, không phải là ông ấy sẽ trở nên thiếu minh mẫn, nhưng sự cảnh giác của ông ấy sẽ giảm xuống".

Vị này tiếp tục: "Thật khó để một cố vấn có thể thành thật với cấp trên. Nếu ông ấy hỏi tôi, tôi sẽ khuyên ông chỉ nên làm một nhiệm kỳ để bảo toàn di sản của mình".

Một bộ trưởng khác cũng phản ánh sự thay đổi rõ rệt từ tháng 10-2023 của cựu tổng thống: "Từ thời điểm đó, nội các bị gạt ra ngoài. Suốt nhiều tháng liền, chúng tôi không thể tiếp cận ông ấy. Rõ ràng là có một chiến lược có chủ đích từ Nhà Trắng nhằm hạn chế ông Biden gặp gỡ càng ít người càng tốt".

Tại một cuộc họp hiếm hoi, vị bộ trưởng này kể lại ông đã sốc trước tình trạng của cựu tổng thống, nói rằng ông Biden "trông như mất phương hướng, lơ đễnh và miệng thì há hốc".

Theo hai tác giả, các trợ lý của ông Biden có xu hướng "luôn muốn giữ cho cựu tổng thống vui vẻ và tránh để ông nghe tin xấu" - kể cả khi những tin xấu đó liên quan đến chính tình trạng của ông. "Những người quanh ông Biden đã sai. Nếu ở bên cạnh ông ấy mỗi ngày và biết đây là vấn đề, tại sao không nói với ông ấy điều đó?", một bộ trưởng đặt câu hỏi.

Trả lời với Đài CNN về nội dung trong sách, người phát ngôn của ông Biden đã bác bỏ các cáo buộc, khẳng định không có bằng chứng nào cho thấy ông Biden không thể làm tốt vai trò tổng thống.

"Chúng tôi vẫn đang chờ xem liệu có bằng chứng nào cho thấy ông Joe Biden không thể đưa ra quyết định dưới tư cách tổng thống hay khiến an ninh quốc gia bị đe dọa. Trên thực tế, mọi bằng chứng đều cho thấy điều ngược lại - ông ấy là một tổng thống rất hiệu quả", người phát ngôn nhấn mạnh.

Ông Biden sẽ làm gì sau khi rời Nhà Trắng?

Sau khi rời Nhà Trắng, ông Biden có thể thực hiện nhiều dự án liên quan đến xây dựng chính sách, thành lập thư viện ở quê nhà và tham gia các hoạt động xã hội.