Khánh Lê - Cung đèo hiểm mù sương - Kỳ 2: Mở đèo qua núi thiêng

12:03 16/08/2025

Khi nhắc đến chuyện mở đường đèo Khánh Lê nối Nha Trang với Đà Lạt, ông Phạm Văn Chi (Ba Chi), nguyên chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, hào hứng chia sẻ: 'Nói thì đơn giản, nhưng để mở con đường vắt qua đồi núi, rừng rậm là cả câu chuyện đại sự'.

Đèo Khánh Lê có nhiều đoạn cực kỳ hiểm trở và thường cần duy tu vào mùa mưa bão - Ảnh: TIẾN TRÌNH

"Để làm được con đèo Khánh Lê hùng vĩ, lãnh đạo tỉnh

Đèo Khánh Lê đoạn đầu đèo phía Khánh Hòa - Ảnh: TIẾN TRÌNH

Con đèo đáng lẽ còn "ngon" hơn

Ban đầu, tỉnh Khánh Hòa giao cho Sở Giao thông vận tải nghiên cứu lập đề xuất dự án, với số vốn đầu tư mở tuyến đường dự kiến trên 100 tỉ đồng. Tuy nhiên, sau đó lại thuê đơn vị tư vấn của Bộ Giao thông vận tải, do phương án của Sở Giao thông vận tải Khánh Hòa bị cho là không phù hợp.

Phương án mới do đơn vị tư vấn trực thuộc Bộ Giao thông vận tải đề xuất được đánh giá là hợp lý về độ rộng, cua, độ dốc... được lãnh đạo tỉnh phê duyệt.

"Hồi đó, nếu mình giàu tiền thì mình còn làm "ngon" hơn. Chuyện bạt núi để làm đường, nói chung nhiều nơi chứ không riêng gì đèo Khánh Lê, mình bạt thẳng từ mép đường lên. Cho nên mùa mưa lũ thỉnh thoảng có chỗ bị sạt lở.

Nếu lúc đó có điều kiện hơn, mình phát lên 7 - 8 thước rồi cắt ngang, làm rãnh thoát nước xuống rồi phát lên tiếp theo hình bậc thang thì an toàn hơn.

Không phải lúc đó mình không biết. Mình đi nhiều nước mình thấy người ta làm đường ven núi cũng làm như vậy, kể cả Trung Quốc cũng làm như vậy.

Nhưng lúc đó mình nghèo. Chỉ riêng đèo Khánh Lê, nếu làm theo phương pháp đó thì phải đội vốn lên gấp đôi. Mình nghĩ, mở đường được là tốt rồi. Sau này anh em cải tiến có thể làm đẹp hơn, tốt hơn", ông Ba Chi tâm sự.

Đèo Bảo Lộc bong tróc mặt đường, hiểm nguy rình rậpĐỌC NGAY

Nguyên chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa kể thêm: "Trước đây, quy định quy mô dự án như thế phải đấu thầu. Nhưng khi thực hiện thì chúng tôi phát hiện có trở ngại là các nhà thầu thông nhau, có khả năng ngân sách bị thiệt hại. Nên chúng tôi đã xin ý kiến Tỉnh ủy cho mời thầu với công thức tính là trừ trước 10% trên tổng mức đầu tư".

Nhà thầu được chỉ định làm đèo Khánh Lê là đơn vị vừa "ghi điểm" khi làm đường nối Nha Trang - sân bay Cam Ranh.

Với công trình này, họ lập kỷ lục toàn quốc về tuyến độ. Tuyến đường dài 35km, đơn vị này chỉ mất 12 tháng để hoàn thành công trình.

Đơn vị này do một ông bộ đội phục viên chỉ huy. Ổng chỉ huy công trình với chất lính, làm răm rắp, mình không chê vào đâu được".

Tuy nhiên, nói vậy, nhưng với những công trình trọng yếu của tỉnh, cũng không thể phó mặc hết cho nhà thầu.

Có thời gian, người ta nói vui ông Ba Chi là... "chủ tịch nổ". Lúc đó trong tỉnh làm nhiều tuyến đường đi qua núi. Mà ở đâu hễ cho nổ mìn để phá đá mở đường là có mặt ông.

"Cứ khoảng 10h trở đi, khi việc cơ quan sắp xếp ổn, tôi leo lên xe đi công trình ngay. Lúc đó, công trình là vùng đồi núi, đâu có quán xá gì. Nên tôi lúc nào cũng tranh thủ mang theo cơm nguội và mắm ớt. Chỉ cần chén cơm nguội với mắm ớt là no tới trưa", ông Ba Chi nhớ lại.

Để tập trung nhân lực, tránh sao lãng công việc, đơn vị thi công có thỏa thuận không phát lương hằng tháng cho công nhân. Theo đó, công nhân chỉ nhận sinh hoạt phí mỗi tuần. Đến cuối năm, lễ Tết hay khi công trình đã hoàn thành, đại diện công ty sẽ mang tiền đến tận nhà phát cho công nhân, trước sự chứng kiến của cha mẹ, vợ con. Nhờ vậy mà anh em làm ra tiền không bị thất thoát bởi rượu chè, mà nhân lực vẫn được bảo toàn...

Với những tính toán thực tế, đơn vị thi công đã xẻ núi, vượt suối... để hoàn thành tuyến đèo Khánh Lê đạt tiến độ và giá rẻ hơn nhiều công trình khác cùng thời điểm.

Những tính toán của nhà thầu có thể đảm bảo được số lượng công nhân phục vụ công trình. Tuy nhiên, một sự cố sụp đất ở đoạn giữa đèo chôn vùi 9 công nhân khi họ đang trú mưa trong một lán trại đối diện.

Sự cố vô cùng đáng tiếc làm gián đoạn công trình thời gian. Thi thể người xấu số được đưa về quê, chủ yếu là đồng bào ở Thanh Hóa, Nghệ An.

--------------------------------------

"Công việc anh em chúng tôi là đu dây, leo vách núi để cắm cọc theo tọa độ của các kỹ sư phóng đường. Làm được thời gian thì người ta bỏ về hết. Còn lại ba anh em "vua leo núi" tụi tui theo đến khi gặp được những người anh em bên kia ranh giới...".

Kỳ tới: Đu dây, leo núi nguy hiểm để phóng tuyến đèo

Khánh Lê - Cung đèo hiểm mù sương - Kỳ 1: 'Dải lụa' nối biển và phố núi mù sương

Khi con đèo vắt qua dải núi Nam Trường Sơn, nối phố biển Nha Trang nắng gió với Đà Lạt sương mù, thì dân yêu biển mến rừng cứ trầm trồ: người ta vẽ nên bức tranh thiên nhiên sống động xuyên suốt đường đèo dài hơn 30km.