KGB, CIA và những bí mật chưa kể

17:00 25/08/2025

Ba cuốn sách mới vén màn những góc khuất tình báo: các điệp viên 'chìm' của KGB, kho tài liệu Mitrokhin và cuộc khủng hoảng bản sắc của CIA sau Chiến tranh lạnh.

Tiền sảnh của trụ sở CIA tại Langley, bang Virginia, Mỹ - Ảnh: AFP

Từ những điệp vụ trá hình táo bạo thời Chiến tranh lạnh đến sự biến đổi của các

Một tác phẩm nghệ thuật sắp đặt tại trụ sở cũ của KGB trong ảnh chụp tháng 4-2014 - Ảnh: REUTERS

Mitrokhin và khủng hoảng CIA

Quyển The Illegals còn khai thác nguồn tư liệu đặc biệt: kho tư liệu mà Vasily Mitrokhin - nhân viên lưu trữ KGB - đã đánh cắp khi đào thoát sang cơ quan tình báo nước ngoài của Vương quốc Anh (MI6) vào năm 1992. Câu chuyện này được kể trong cuốn The Spy in the Archive
của Corera.

Mitrokhin có thể được xem là một trong những điệp viên quan trọng nhất cuối thế kỷ 20. Tài liệu của ông tiết lộ vô số hoạt động của KGB và các điệp viên chìm trên khắp thế giới. Nhưng ông cũng là người khó tính, về sau cũng đã bất mãn với chính MI6.

Tác giả Corera nhận định: "Trong giới tình báo có câu nói ít khi được nhắc bên ngoài: Những kẻ đào thoát bởi vì chính họ đã có vấn đề". Ban đầu khi Mitrokhin đến để cung cấp bí mật, CIA từ chối. Sau đó CIA phải trả 1 triệu USD hỗ trợ tái định cư mới tiếp cận được tài liệu. "Hầu hết những kẻ đào thoát đều tìm đến người Mỹ trước, vì họ có nhiều tiền và ảnh hưởng hơn", tác giả Corera bình luận.

Đối với ông Paul Redmond, phó giám đốc trung tâm phản gián CIA đầu thập niên 1990, "việc nghĩ rằng KGB đã biến mất và không cần chú trọng tuyển điệp viên Nga nữa" là ví dụ điển hình về sự chủ quan sau Chiến tranh lạnh. Giữa thập niên 1990, CIA chỉ còn dưới 800 sĩ quan phụ trách điệp vụ toàn cầu, giảm 25% so với thời kỳ đỉnh điểm.

Sự thay đổi sau đó được ông Tim Weiner, nhà báo từng đoạt giải Pulitzer, kể trong cuốn The Mission: The CIA in the 21st Century. Cuốn sách mô tả những năm tháng hỗn loạn sau vụ 11-9-2001, gồm việc bóp méo thông tin tình báo trước chiến tranh Iraq. Weiner ghi chép tỉ mỉ tình trạng hỗn loạn, lừa dối và chính trị hóa trong ban lãnh đạo cấp cao. Ông nhớ lại "sự tồn vong của CIA" đã bị đặt dấu hỏi vào năm 2004.

Vai trò chống khủng bố đã thay đổi bản sắc CIA. Đầu thế kỷ 21, CIA "giống một tổ chức bán quân sự hơn là cơ quan tình báo". 500 nhân viên CIA ở Baghdad buộc phải di chuyển theo đoàn ba xe bọc thép, điều này "không thuận lợi cho việc gặp gỡ bí mật người Iraq". Các hệ thống liên lạc bí mật kém hiệu quả còn khiến mạng lưới điệp viên ở một số quốc gia sụp đổ.

Cựu quan chức CIA bác bỏ cáo buộc ông Obama 'dựng chuyện' để chống ông Trump

Đài CNN ngày 26-7 dẫn lời cựu quan chức CIA Susan Miller - người tham gia điều tra vụ Nga can thiệp bầu cử Mỹ - bác bỏ cáo buộc của Giám đốc Tình báo Tulsi Gabbard rằng chính quyền Obama “dựng chuyện” để chống ông Trump.