Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói chuyện cùng giám đốc Cơ quan An ninh Ukraine Vasyl Maliuk - Ảnh: REUTERS
Cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (drone) của Ukraine hôm 1-6 không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc về mặt kỹ thuật, mà còn đặt ra một câu hỏi nghiêm trọng đối với hệ thống phòng thủ của Nga: Liệu khả năng răn đe chiến lược mà Matxcơva xây dựng suốt nhiều thập kỷ có đang dần mất năng lực?
Với tuyên bố đã phá hủy ít nhất 13 máy bay chiến đấu của Matxcơva trong đợt không kích nhằm vào các căn cứ không quân Nga ngày 1-6, Ukraine đã gửi đi một thông điệp rõ ràng: Không còn vùng an toàn nào cho các mục tiêu quân sự chiến lược của Nga - kể cả ở khu vực Siberia xa xôi.
Giống và khác trận Trân Châu Cảng
Nhiều chuyên gia nhận định bản chất cuộc tấn công này của Kiev khá tương đồng với trận Trân Châu Cảng xảy ra cách đây 84 năm.
Khi ấy, Nhật Bản đã khiến cả thế giới choáng váng khi vượt qua cả đại dương để tấn công Trân Châu Cảng, pháo đài được Washington xem là "bất khả chiến bại".
Cuộc tấn công đã phá hủy hoặc làm hư hại 328 máy bay và 19 tàu hải quân Mỹ, bao gồm 8 thiết giáp hạm từng giữ vai trò thống trị trong chiến tranh hải quân.
Và đợt tấn công lần này của Ukraine cũng khiến cả thế giới choáng váng không kém, khi đã lặp lại lịch sử theo một cách khác.
Họ thực hiện một cuộc tấn công bất ngờ bằng drone nhắm vào 5 căn cứ không quân của Nga - trong đó có hai căn cứ nằm sâu ở cực bắc và Siberia, cách xa chiến tuyến tới 4.500km.
Đáng chú ý, một máy bay chỉ huy và kiểm soát hiếm hoi dòng Antonov - vốn dùng để điều phối tác chiến từ trên không - cũng được cho là đã bị Ukraine tiêu diệt.
Đây là tổn thất đặc biệt nghiêm trọng bởi Nga hiện không còn sản xuất các dòng máy bay chiến lược này.
Mặc dù chưa có xác nhận độc lập về mức độ thiệt hại, nhưng chiến dịch này đã khiến các blogger quân sự Matxcơva và giới quan sát quốc tế thừa nhận đây là một trong những đòn đánh táo bạo và có chiều sâu nhất của Kiev từ đầu chiến sự tới nay.
Dù khác biệt về bối cảnh - khi Trân Châu Cảng đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc chiến mới, còn chiến dịch tấn công hôm 1-6 chỉ là một nỗ lực khác của Ukraine trong xung đột với Nga - thì cả hai cũng đều tương đồng ở chỗ: đánh dấu sự lỗi thời của những vũ khí từng được coi là tối thượng.
Bức ảnh được SUB công bố hôm 1-6 cho thấy ông Maliuk đang xem bản đồ chỉ một căn cứ máy bay quân sự Nga - Ảnh: SUB
Ukraine tấn công phi đối xứng và câu hỏi cho chiến lược của Nga
Giới tướng lĩnh khắp thế giới có lý do để lo ngại: nếu Ukraine có thể đưa drone tới sát các căn cứ không quân được bảo vệ nghiêm ngặt của Nga như vậy, điều gì sẽ ngăn cản một kịch bản tương tự xảy ra ở các căn cứ của Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ hay Hàn Quốc?
Những hàng rào điện và trạm gác không còn là yếu tố đảm bảo an toàn trong bối cảnh drone có thể được ngụy trang, triển khai từ xa và có khả năng bay sâu vào lãnh thổ đối phương.
Từ sau các đợt tấn công trước đó, Nga từng cố gắng phân tán lực lượng, chuyển một phần máy bay chiến lược khỏi căn cứ Engels - vốn gần tiền tuyến hơn - về các căn cứ xa hơn như Olenya.
Tuy nhiên, các drone của Ukraine vẫn tiếp cận được và gây thiệt hại. Điều này cho thấy hai vấn đề: hệ thống phòng không tầm xa của Nga không đủ hiệu quả trước drone tầm thấp, giá rẻ, và khả năng thích ứng của quân đội Nga trước một kiểu tác chiến phi truyền thống còn hạn chế.
Ngoài ra, thiệt hại nghiêm trọng trong chiến dịch có thể gây ra hệ quả lâu dài khi buộc Matxcơva phải điều chỉnh toàn bộ cách thức bảo vệ lực lượng máy bay chiến lược.
Từ thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh, Nga và Mỹ đều để máy bay ném bom đậu ngoài trời như một phần của các thỏa thuận giải trừ hạt nhân. Nhưng sau đòn đánh này, Matxcơva sẽ buộc phải phân tán lực lượng, tái bố trí phòng không - kéo theo nguy cơ lỗ hổng chiến lược ở các điểm khác, theo báo Wall Street Journal.
Các quan chức quốc phòng Mỹ nhận định cuộc tấn công lần này thể hiện trình độ tổ chức vượt trội của Ukraine.
Việc điều phối đồng thời các drone từ nhiều xe tải di động ở các vị trí khác nhau, tấn công ít nhất bốn căn cứ cách xa nhau, đã cho thấy Ukraine không chỉ cải tiến công nghệ mà còn làm chủ được chiến thuật tấn công phi đối xứng.
Chiến dịch Pautina của Ukraine: Cách 'mạng nhện' giăng bẫy
