Nhắc đến điện tử Nhật Bản, người ta thường nhớ đến những cái tên như Sony, Panasonic, Toshiba…, trong đó, một thương hiệu từng in đậm trong lòng người tiêu dùng toàn cầu với những chiếc TV màn hình phẳng đầu tiên là Sharp. Tuy nhiên, từ chỗ là tập đoàn đi đầu trong công nghệ màn hình LCD, Sharp đã rơi vào vòng xoáy thua lỗ triền miên và trở thành ví dụ điển hình cho sự suy tàn của công nghiệp điện tử Nhật Bản.
Khởi đầu rực rỡ: Tượng đài công nghệ xứ hoa anh đào
Thành lập từ năm 1912, với sản phẩm đầu tiên là chiếc bút chì kim “Ever-Sharp”, Sharp nhanh chóng trở thành một trong những nhà tiên phong trong ngành điện tử tiêu dùng Nhật Bản. Đặc biệt từ thập niên 1980 đến đầu 2000, thương hiệu này gắn liền với TV, lò vi sóng, tủ lạnh, thiết bị âm thanh và nổi bật nhất là công nghệ màn hình tinh thể lỏng (LCD).
Năm 2000, Sharp là hãng đầu tiên trên thế giới sản xuất đại trà TV LCD, mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành điện tử toàn cầu. Tại thời điểm đó, họ kiểm soát gần 50% thị phần màn hình LCD trên thế giới và được ca ngợi là “đầu tàu công nghệ màn hình Nhật Bản”.
Sai lầm chiến lược và tham vọng quá đà
Khi nhu cầu TV LCD bùng nổ toàn cầu vào đầu những năm 2000, Sharp đầu tư mạnh tay để giữ vị trí dẫn đầu. Năm 2009, họ khánh thành nhà máy Sakai Display Products (Osaka) – nhà máy sản xuất LCD thế hệ 10 đầu tiên trên thế giới với vốn đầu tư lên đến 4 tỷ USD, chuyên sản xuất tấm nền cho TV siêu lớn.
Tuy nhiên, đây lại là bước ngoặt khiến Sharp trượt dài.
Khi ấy, nhu cầu thị trường không tăng như kỳ vọng. Người tiêu dùng dần bão hòa với TV LCD, trong khi TV LED và các công nghệ mới hơn bắt đầu xuất hiện. Chi phí sản xuất lại quá cao, còn các đối thủ Hàn Quốc như Samsung, LG và sau đó là Trung Quốc (BOE, TCL) lại nhanh chóng phát triển công nghệ tương tự với giá rẻ bất ngờ.
Sau khi mắc kẹt trong chiến lược “độc lập công nghệ Nhật”, Sharp liên tục thua lỗ từ năm 2012, đỉnh điểm là năm tài chính 2012 (với khoản lỗ ròng lên đến 545 tỷ yên (khoảng 6,5 tỷ USD) – mức lớn nhất trong lịch sử công ty, theo Japan Times.
Trong bối cảnh nợ nần chồng chất, Sharp rơi vào thế không lối thoát. Đến năm 2016, sau nhiều vòng đàm phán, tập đoàn Hon Hai Precision Industry (Foxconn, Đài Loan) chính thức mua lại 66% cổ phần Sharp với giá 3,5 tỷ USD – đánh dấu lần đầu tiên một “biểu tượng công nghệ Nhật” bị mua lại bởi công ty nước ngoài.
Công chúng và giới chính trị Nhật Bản khi đó ‘sốc nặng’. Báo chí gọi đây là “nỗi đau quốc thể” – nhưng với giới chuyên môn, đây là “liều thuốc đắng cần thiết”.
Tái cấu trúc sau mua lại
Dưới sự dẫn dắt của Foxconn, Sharp tiến hành tái cấu trúc quy mô lớn, cắt giảm nhân sự và chi phí, đóng cửa hàng loạt nhà máy hoạt động kém hiệu quả. Hãng cũng dần từ bỏ mảng TV phổ thông và chuyển hướng sang các dòng cao cấp, thiết bị gia dụng thông minh, thiết bị văn phòng.
May mắn, Sharp trở lại có lãi từ năm 2017–2020, củng cố vị thế là một thương hiệu “biết tự cứu lấy mình”. Tuy nhiên, vết thương từ thời kỳ khủng hoảng vẫn để lại hệ lụy lâu dài.
Sau vài năm phục hồi, Sharp lại tiếp tục đối mặt với khó khăn từ đại dịch, căng thẳng Nga–Ukraine và suy giảm tiêu dùng toàn cầu. Năm tài chính 2022, công ty ghi nhận lỗ ròng hơn 260 tỷ yên, trong đó, tệ nhất là mảng màn hình LCD.
Nhu cầu thiết bị điện tử giảm mạnh khiến hàng tồn kho tăng cao, đặc biệt ở các mảng như smartphone, TV và laptop. Cạnh tranh từ các đối thủ Trung Quốc, chi phí nguyên vật liệu tăng vọt khiến mô hình vốn tổn thương hơn bất kỳ lúc nào.
Theo các chuyên gia, Sharp gục ngã vì chậm thích nghi với thay đổi thị trường. Công ty quá tập trung vào thị phần và sản xuất đại trà, thay vì chuyển nhanh sang mô hình dịch vụ và phần mềm.
Kể từ năm 2024, Sharp tuyên bố chuyển mình theo hướng “asset-light” – tức giảm tài sản cố định, tập trung vào thương hiệu, thiết kế và dịch vụ. Mục tiêu bây giờ không còn là “người dẫn đầu thế giới”, mà là “doanh nghiệp Nhật Bản có lãi, phát triển bền vững”.
The Forbes, kết năm 2024, Sharp đạt doanh thu 16 tỷ USD, song lợi nhuận lại âm 1 tỷ USD. Có lẽ, thương hiệu này vẫn cần thời gian để hấp thụ tối đa chiến lược kinh doanh mới.
Câu chuyện của Sharp là lời cảnh báo, nhưng cũng là bài học quý giá về sự đổi thay khắc nghiệt trong ngành công nghệ. Một biểu tượng dù có quá khứ vinh quang đến đâu cũng có thể rơi vào khủng hoảng nếu không kịp thời thay đổi.
Theo: Japan Times, Forbes
